Veel mensen ervaren pijn op een dagelijks niveau, in Nederland heeft 18% van de bevolking te maken met aanhoudende of chronische pijn. Alleen in Peize zijn dit dus al zo’n 900 mensen. Maar hoe werkt pijn nou eigenlijk?
Pijn is erg complex en wordt vaak als onprettig ervaren, maar is toch ontzettend belangrijk! Ik zie als fysiotherapeut dagelijks mensen met aanhoudende pijn, voor het herstel is kennis over de werking van het pijnsysteem belangrijk. Ik zal mijn best doen om op een begrijpelijke manier informatie te delen over dit gecompliceerde onderwerp.
Acute pijn
Pijn heeft een belangrijke beschermende functie en dient als waarschuwing voor mogelijk gevaar (brand, kneuzingen of bv. een scherp object). Door die beschermende functie staat de aanwezigheid van pijn niet gelijk aan de blauwe plek die je ziet of de wond op je huid. Omdat je hersenen pijnsignalen sturen kun je juist schade voorkomen of geef je je lichaam bijvoorbeeld tijd om te herstellen van een eerder opgedane blessure. Daardoor kan een bepaald gebied voor een aantal weken wat gevoeliger zijn. Pijn is dus niet direct weefselschade, maar een alarm voor “potentieel gevaar” en mocht er wel weefselschade zijn zorgt pijn er voor dat het aangedane gebied met rust gelaten wordt.
Het brein bepaalt
Het zijn overigens ook de hersenen die bepalen of je pijn voelt, daar wordt de keuze gemaakt of bepaalde prikkels gevaarlijk genoeg worden beschouwd om pijnsignalen af te geven. Als je hersenen iets als ongevaarlijk beoordeelden voel je geen pijn maar als je hersenen iets als gevaarlijk inschatten wel. Ook al kunnen deze twee oorzaken hetzelfde zijn, de reactie kan verschillen. Hoe je hersenen reageren hangt af van verschillende omstandigheden. Je lichaam zit vol met sensoren, welke 24 uur per dag informatie doorspelen naar de hersenen. Hierbij komen miljoenen signalen door maar de hersenen kan deze onmogelijk allemaal beoordelen. De hersenen maken hierin de keuze welke signalen belangrijk en mogelijk gevaarlijk zijn. Met signalen die je hersenen herkennen van een eerdere gebeurtenis wordt sneller iets mee gedaan. Ook door bijvoorbeeld stress of een drukkere periode zullen de sensoren nog meer op scherp staan, waardoor het hersenen een veel grotere hoeveelheid aan signalen binnenkrijgen. Dit zorgt ervoor dat de hersenen in de beschermstand kunnen komen en daardoor pijn meer op de voorgrond komt te staan. Uiteindelijk zal, wanneer je leven wat rustiger wordt, de pijn weer van de voorgrond aftreden.
Aanhoudende pijn
Soms blijft het lichaam in de beschermende stand staan en ervaar je pijn terwijl er geen gevaar of schade aanwezig is. We moeten onszelf gaan afvragen wat er voor kan zorgen dat deze pijn op de voorgrond kan blijven staan.
Kortdurende pijn kan dus heel nuttig zijn, maar veel mensen voelen pijn nog lang nadat er iets is gebeurd. Na drie maanden wordt dit aanhoudende of chronische pijn genoemd. Deze pijn heeft geen functie meer en belemmert veelal in het dagelijks leven waarin de pijn constant op de voorgrond staat. Daarnaast wordt de pijn lastiger aan te wijzen en kan het rondom het oorspronkelijke gebied worden gevoeld. De pijn kan ook gaan spiegelen naar de andere kant van het lichaam of een oude klacht wordt weer gevoeld. Er is dan niet ineens schade aan de andere kant van je lichaam, maar je voelt wel degelijk klachten. Wanneer jouw omgeving of jij meer van jezelf gaat vragen, voor een bepaalde periode waarin je meer taken moet uitvoeren, raakt je lichaam vermoeid of zelfs uitgeput. Met deze vermoeidheid vragen we vaak nog steeds dezelfde taken van ons lijf, wat zorgt voor de welbekende vicieuze cirkel. Je lijf raakt steeds meer uitgeput maar de taken blijven gelijk en hierdoor neemt de spanning en de beschermingsfunctie van je lijf toe. Je lijf doet een schreeuw om rust en daardoor komt pijn meer op de voorgrond te staan. Door hier niets mee te doen en je taken alsnog proberen te behalen kom je hier lastig uit en zal de pijn nog meer op de voorgrond komen te staan.
Het inbrekersalarm
Je kan het zenuwstelsel zien als een inbraakalarm. In een gezonde situatie gaat het alarm alleen af bij een inbreker, bij aanhoudende pijn is dit inbraakalarm zo gevoelig geraakt dat zelfs een muis het alarm af laten gaan. Waarbij de inbreker potentieel gevaarlijk is maar de muis dit natuurlijk niet is. Toch resulteert het in hetzelfde, pijn!
Wanneer er een langere tijd pijn wordt ervaren verlagen de prikkeldrempels van de zenuwen in het overgevoelige gebied, er wordt steeds makkelijker pijn gevoeld en de klachten kunnen zich ook gaan verspreiden. Zo kan het zijn dat er bij slecht weer meer pijn wordt gevoeld, de koude lucht op de huid wordt door de overgevoelige zenuwuiteinden snel doorgegeven aan de hersenen en welke vervolgens de prikkel verkeerd interpreteren. Dit zorgt voor een pijnervaring terwijl er eigenlijk weinig aan de hand zou moeten zijn.
Slaap
Je lichaam blijft door de constante stroom aan taken in de actieve en beschermende stand, ook ’s nachts. De hoeveelheid energie die je eerder had wordt steeds minder, terwijl de taken gelijk blijven. Waar je normaal gesproken ’s nachts herstelt neemt nu de kwaliteit van je slaap enorm af, je lichaam komt niet meer in de herstelstand.
Een slechte kwaliteit van slaap zorgt er vervolgens voor dat je de dag erna niet volledig bent opgeladen. Waar je bijvoorbeeld eerder jezelf kon opladen tot 100%, lukt dat nu nog maar tot 60% en je wordt vermoeid wakker. Wanneer je in deze situatie en voor een langere periode dezelfde taken van jezelf blijft vragen is het voor je lijf onmogelijk om voldoende op te kunnen laden en zal het van 60% energie naar bijvoorbeeld 40% gaan. Hierdoor voelen de taken die je normaalgesproken met gemak kon doen een stuk zwaarder, of zelfs pijnlijker.
Voeding
Ook voeding kan een rol spelen bij aanhoudende pijn. Wanneer je overgewicht hebt, of er een ongezond eetpatroon op na houdt, worden er hogere ontstekingswaarden gevonden in een lichaam. Dit zorgt er voor dat het immuunsysteem in de actieve stand komt, wat uiteindelijk resulteert in meer pijn. Op deze manier kan ongezond eten dus bijdragen of resulteren in aanhoudende pijn. Gelukkig kan dit ook relatief snel weer herstellen wanneer er een, bijvoorbeeld, vetarm voedingspatroon wordt gevolgd.
Wat kan helpen?
Samen met de therapeut ga je in gesprek over de hoeveelheid taken en waarom jouw pijn zo op de voorgrond staat. Hierbij proberen we in kaart te brengen wat het in stand houdt en gaan we bijvoorbeeld aan de slag met het opstellen van doelen om beter te functioneren ondanks de pijn.
FAQ
Ik voel pijn, dan moet er toch wel iets kapot zijn?
Dat hoeft dus niet, pijn ontstaat in de hersenen en niet op de gevoelige plek zelf. Jouw hersenen kunnen een bepaalde prikkel interpreteren als gevaarlijk, terwijl dat helemaal niet het geval is. Je voelt wel pijn maar er is niks aan de hand.
Andersom kan je er ook wel wat mis zijn, terwijl je niks voelt. Denk dan bijvoorbeeld aan een gewonde soldaat die zichzelf eerst in veiligheid moet brengen, een (geblesseerde) voetballer in een belangrijke wedstrijd of een bevallende vrouw. Voor de hersenen heeft pijn dan even niet de prioriteit terwijl er weldegelijk weefselschade is.
Dus mijn pijn is niet echt?
Jawel, jouw pijn is echt. Er is alleen geen weefselschade (meer) en daarom heeft het zijn functie verloren.
Zit de pijn tussen mijn oren?
Letterlijk wel, maar figuurlijk zeker niet. De pijn is echt. Alleen deze pijn ontstaat wel altijd in de hersenen welke zich, niet geheel toevallig, tussen de oren bevinden. Vandaar dat er wordt gesteld dat het tussen de oren zit. Maar de ervaren pijn wordt niet verzonnen, de klachten zijn echt.
Hoe weet je zeker dat mijn pijn de aanhoudende pijn is, waar je het over hebt?
Er zijn bepaalde symptomen die we linken aan aanhoudende pijn op basis van een overgevoelig zenuwstelsel:
- Aanrakingsgevoeligheid (huid)
- Verspreiding van de klachten (secundaire hyperalgesie)
- Verhoogde ontstekingswaarden
- Wisselende locaties
- Pijn die langer dan 3 maanden aanhoudt
Alvast een paar tips van Xander:
- Zoek een activiteit die je leuk vindt om te doen
- Ga regelmatig naar buiten
- Beweeg voldoende (liefst iets wat leuk is of wat je bijvoorbeeld in de natuur kan doen)
- Zorg dat je genoeg slaapt
- Bouw een afwisselend en gezond eetpatroon op
- Onderneem stappen om de baas te worden over de pijn
- Bekijk alvast deze video over aanhoudende pijn: https://www.youtube.com/watch?v=ikUzvSph7Z4
Heb jij nou ook een tip? Laat het ons weten!